3 lipca zmarł prof. dr hab. inż. Tytus Karlikowski

Prof. dr hab. inż. Tytus Karlikowski pracował w Instytucie Badawczym Leśnictwa ponad 50 lat, przechodząc kolejne szczeble rozwoju zawodowego i naukowego.

Początkowo był zatrudniony w Zakładzie Ochrony Lasu, kierowanym przez dr hab. Mariana Nunberga, na stanowisku pracownika techniczno-leśnego dziennie płatnego (1948 r.), a następnie asystenta kontraktowego (1951 r.), starszego asystenta (1954 r.) i adiunkta (1956 r.).

Do 1963 roku zajmował się problematyką ograniczenia klęskowego występowania owadów leśnych przy zastosowaniu nowoczesnego sprzętu i środków chemicznych. W 1962 r. uzyskał stopień doktora nauk rolno-leśnych na podstawie rozprawy pt.: „Próba wyjaśnienia zmian w układzie szczepów chrabąszcza majowego i kasztanowca na terenie Polski w latach 1951-1960 w zależności od czynników meteorologicznych”. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1978 roku, a tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał trzy lata później.

W 1963 r. powierzono Mu zorganizowanie Zakładu Ochrony Przeciwpożarowej Lasu wraz z określeniem kierunków badań. Po akceptacji przez Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego przedłożonej koncepcji z dniem 1 kwietnia tego roku został kierownikiem Zakładu, którym zarządzał do 31 grudnia 1997 r., pracując w nim do czerwca 1999 r.

Profesor Tytus Karlikowski był głównym twórcą krajowego systemu ochrony lasów przed pożarami, który rozwijany i doskonalony, także przez Niego, funkcjonuje do dziś efektywnie w Lasach Państwowych. Podstawy organizacji tego systemu zostały stworzone w oparciu o prace naukowo-badawcze prowadzone przez Profesora w latach 60. i 70., dotyczące ustalenia kryteriów oceny stanu zagrożenia pożarowego lasu ze względu na warunki meteorologiczne i drzewostanowe. Ich wynikiem było opracowanie zasad kategoryzacji obszarów leśnych pod względem zagrożenia pożarowego oraz oryginalnej polskiej metody prognozowania zagrożenia pożarowego, nazwanej „Metodą IBL”. Innymi niezmiernie ważnymi kierunkami były prace badawcze i rozwojowe dotyczące sprzętu i środków do gaszenia pożarów lasu, metod detekcji pożarów oraz metod zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów leśnych. Ich rezultatem było opracowanie i wdrożenie specjalistycznego podręcznego sprzętu gaśniczego, przyczep i samochodów gaśniczych do gaszenia pożarów lasu oraz zastosowanie w walce z ogniem środków pianotwórczych, zwilżających i retardantów. Po raz pierwszy w Polsce i z dużym prawdopodobieństwem w Europie, zastosowano z powodzeniem i wdrożono system telewizji użytkowej do wykrywania pożarów lasu. Innym godnym uznania, także wdrożonym w Polsce i wielu krajach na świecie, był kompleksowy system zastosowania statków powietrznych do wykrywania i gaszenia pożarów lasu, oparty na polskiej konstrukcji samolotu rolniczego „Dromader M 18″, opracowanego i testowanego przez zespół Profesora Karlikowskiego wraz z Wytwórnią Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu. Profesor był polskim ekspertem wdrażającym organizację systemu powietrznej ochrony przeciwpożarowej lasów w Grecji i Hiszpanii.

Istotnym osiągnięciem Profesora Karlikowskiego w latach 80. ub. w. były badania skutków pożarów, jakie one wywołują w środowisku leśnym, zarówno materialnych i ekologicznych, które powinny być uwzględnione przy szacowaniu strat popożarowych. W tym czasie prowadził prace zmierzające do opracowania nowych rozwiązań określenia zagrożenia pożarowego lasu przy wykorzystaniu zdjęć satelitarnych do wielkoobszarowego ustalania zagrożenia, a także zastosowania zdjęć termalnych do detekcji pożarów. Równolegle opracował nową wersję metody IBL do prognozowania zagrożenia pożarowego. Instrukcja ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych, w której tworzeniu doniosły wkład miał Profesor Karlikowski wydana w roku 1976 i znowelizowana w 1996 r. formułowała zasady zabezpieczenia lasów przed ogniem, uwzględniając wyniki Jego prac.

Organizator Zakładu Ochrony Przeciwpożarowej Lasu w IBL Profesor Tutus Karlikowski

Profesor Karlikowski był promotorem pięciu prac doktorskich oraz prowadził działalność dydaktyczną nie tylko w dziedzinie nauk leśnych, ale także w nowej specjalności z zakresu nauk technicznych, dotyczącej ochrony przeciwpożarowej, tworząc program nauczania z zakresu ochrony przeciwpożarowej lasu, realizowany przez Wyższą Oficerską Szkołę Pożarniczą, a później Szkołę Główną Służby Pożarniczej. Prowadził w niej wykłady od 1974 r. W latach 1982-87 pełnił funkcję kierownika Katedry Profilaktyki Pożarniczej. Był promotorem około 250 prac inżynierskich i magisterskich absolwentów tej uczelni, członkiem jej organów a dzisiaj członkiem honorowym Senatu.

Dorobek naukowy Profesora Karlikowskiego obejmuje przeszło 150 opracowań naukowych w postaci książek, publikacji, dokumentacji naukowych i patentów.

Na podkreślenie zasługuje Jego działalność na arenie międzynarodowej. Jako reprezentant Polski brał czynny udział w pracach Połączonego Komitetu Drzewnego FAO/ECE, w latach 1981-85, jako przewodniczący, a od 1986 jako zastępca przewodniczącego grupy roboczej ds. ochrony przeciwpożarowej lasu. Także w Międzynarodowej Unii Leśnych Organizacji Badawczych (IUFRO) w okresie od 1964 do 1995 r. pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego sekcji ds. pożarów leśnych, równolegle w latach od 1988 do 1995 roku był przewodniczącym podsekcji ds. technologii zwalczania pożarów lasów.

Prof. Karlikowski brał też czynny udział w krajowych gremiach naukowych, między innymi:

Komitecie Nauk Leśnych PAN (od 1990-1996 sekretarz naukowy),
Komitecie Nauk Technicznych PAN – Sekcji Spalania – od 1981 r. jako członek,
Komitecie Techniki Rolniczej PAN – zespół ds. Agrolotnictwa – jako wiceprzewodniczący od 1979 r.

W latach 1974-76 pełnił funkcję zastępcy dyrektora IBL ds. naukowo-badawczych.

Prof. Karlikowski brał czynny udział w różnych komisjach i zespołach państwowych związanych z problematyką pożarów leśnych. W latach 1992-1995 był członkiem Międzyresortowego Zespołu ds. Przeciwdziałania Nadzwyczajnym Zagrożeniom Środowiska przy Komitecie Sekretarza Komitetu Obrony Kraju w ramach Kancelarii Prezydenta RP. W 1992 r. brał czynny udział jako pełnomocnik Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych ds. zwalczania klęskowych pożarów lasów, będąc między innymi członkiem – doradcą Sztabu Operacyjnego podczas pożaru w sierpniu 1992 r. w Rudach Raciborskich, Kędzierzynie i Rudzińcu. Koordynował także udział lotnictwa w akcjach gaśniczych na terenie całego kraju.

Złoty Kordelas Leśnika Polskiego wręczony Profesorowi Tytusowi Karlikowskiemu podczas uroczystości 50-lecia Samodzielnej Pracowni Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

Posiadał liczne odznaczenia państwowe i resortowe, w tym m.in. Krzyż Kawalerski, Komandorski i Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Złoty Medal „Za zasługi dla Pożarnictwa”, odznaki „Zasłużony dla Leśnictwa”, Złotą Odznakę „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”, Medalu im. Jana Teodora Hausbrandta Instytutu Badawczego Leśnictwa za zasługi dla rozwoju nauk leśnych. Za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej wyróżniony w latach: 1982, 1984 i 1995 nagrodą Ministra Leśnictwa.

Medal im. Jana Teodora Hausbrandta Instytutu Badawczego Leśnictwa za zasługi dla rozwoju nauk leśnych w 2017 roku przyznany Profesorowi dr. hab. Tytusowi Karlikowskiemu

Pan Profesor Tytus Karlikowski należy do grona tych pracowników naukowych, którzy przyczynili się do znaczącego rozwoju Instytutu Badawczego Leśnictwa oraz jego wysokiej pozycji w dziedzinie nauk leśnych. Instytut zawdzięcza Mu zainicjowanie oraz intensywny rozwój badań z zakresu ochrony lasu przed pożarami, co zyskało wysokie uznanie, zwłaszcza praktyki gospodarczej zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

Cześć Jego pamięci!

Dyrekcja i pracownicy Instytutu Badawczego Leśnictwa