CEMAGREF

Opis projektu

Projekt finansowany w ramach konkursu Wspólnotowego Centrum Badawczego, Instytutu Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju.

Cele projektu

Zagrożenie pożarami lasu dotyczy wielkich obszarów i wiąże się z wysokimi kosztami dotyczącymi zapobiegania i zwalczania pożarów. Pożary te powodują olbrzymie straty wynikające ze skutków ekologicznych, społecznych i ekonomicznych. Od lat pożary są dużym zagrożeniem dla ludzkiego życia, infrastruktury oraz pokrywy roślinnej. Zarówno warunki naturalne (łatwopalna roślinność, niekorzystne zmiany klimatyczne, susze, wiatry, duże obszary często porośnięte monolityczną roślinnością i akumulacja materiałów łatwopalnych), jak i rosnąca urbanizacja wewnątrz lasu i w strefie przyleśnej, wykorzystywanie lasów w celach turystycznych zwiększają ryzyko powstania pożarów lasu w rejonie śródziemnomorskim. Ta sytuacja to konsekwencje głębokich zmian w użytkowaniu gruntów, obserwowane na przestrzeni ostatnich kilku dekad, i wzrastającej dynamiki pokrycia terenu roślinnością. Z różnych znanych źródeł statystycznych wiadomo, że większość pożarów (powyżej 90%) w części śródziemnomorskiej Europy jest konsekwencją ludzkiej aktywności, będącej bezpośrednim źródłem ognia lub w sposób pośredni stwarzającej warunki, które sprzyjają powstawaniu pożarów i ich rozprzestrzenianiu się. Tych przyczyn jest wiele i na ogół nie są one dobrze znane. Większa wiedza o tych przyczynach pozwoli ulepszyć i rozwinąć działania zmierzające do zapobiegania pożarom i planowania przestrzennego w celu zmniejszenia ryzyka powstania pożaru.

Ze względu na skutki pożarów lasu przenoszące się poza granice krajów, w których powstają, różnorodność narodowych systemów klasyfikacji i stosunkowo ograniczony zakres systemu dotyczącego ich klasyfikacji obowiązującej w UE (ograniczonej do czterech kategorii) potrzebne jest ogólnoeuropejskie podejście do analizy przyczyn powstawania pożarów lasu. W związku z powyższym Instytut Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju finansuje niniejszy projekt dotyczący określenia przyczyn powstawania pożarów lasu i ujednolicenia metod ich ustalania. Jego celem jest dostarczanie analizy rozmieszczenia przestrzennego i czasowego powstających pożarów lasu, przyczyn ich powstania oraz identyfikacji głównych czynników sprawczych wpływających na występowanie pożarów w różnych regionach Europy.

Charakterystyka projektu

Projekt zawiera przegląd badań nad przyczynami pożarów w literaturze naukowej w zakresie przyczyn pożarów lasów, analizy systemów klasyfikacji, przyjętych aktualnie zarówno w Europie, jak i poza nią. Zostanie opracowana propozycja ujednoliconego systemu klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów dla UE, a także zamiana danych przechowywanych w bazie danych o pożarach lasu UE na nowy system. Wykonana będzie analiza geoprzestrzennego i czasowego rozmieszczenia pożarów lasu (według przyczyn ich powstania) w Europie, z określeniem czynników powodujących pożary oraz zostanie dostarczona wynikowa baza danych gotowa do wdrożenia w EFFIS.

Wynikiem projektu będzie wspólny system klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów lasu gotowy do przedłożenia i przedyskutowania go przez Kraje Członkowskie. W ten sposób nowy system klasyfikacyjny będzie możliwy do zastosowania (drogą nieznacznych zmian w aktualnych systemach krajowych) przy zachowaniu jak największej liczby danych historycznych każdego kraju i wykorzystanie w tym samym czasie jak najwyższego poziomu szczegółowości informacji aktualnie dostępnej i historycznej.

Konstrukcję projektu stanowią dwie grupy zadań, podzielone na podzadania:
– zarządzanie projektem: zadanie 0,
– działania naukowe i techniczne: zadania od 1 do 6:

Zadanie 1 – Obecny stan wiedzy.
Zadanie 2 – Analiza systemów klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów.
Zadanie 3 – Propozycja ujednoliconego systemu klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów dla Unii Europejskiej.
Zadanie 4 – Przetwarzanie danych historycznej bazy danych o pożarach lasu UE w nowy system.
Zadanie 5 – Analizy przestrzennego i czasowego rozmieszczenia pożarów według przyczyn ich powstania w Europie.
Zadanie 6 – Przygotowywania wynikowych warstw danych i powiązanych metadanych gotowych do wdrożenia w EFFIS.

Zakres uczestnictwa IBL

Instytut Badawczy Leśnictwa bierze udział w realizacji 3 zadań:

Zadanie 1 – Obecny stan wiedzy
Zadanie 1 ma na celu zebranie i przeanalizowanie literatury na temat przyczyn powstawania pożarów lasu oraz głównych czynników je wywołujących, tj.:

• zebranie ogólnoświatowej literatury naukowej,
• przygotowanie przeglądu studiów dotyczących przyczyn powstawania pożarów lasu w krajach europejskich podczas ostatnich 20 lat,
• opracowanie obecnego stanu wiedzy w dziedzinie przyczyn powstawania pożarów lasu i związanych z tym prac modelowych.

Wynik będzie się składał z bibliograficznej bazy danych przechowywanej w formacie End Note.

Zadanie 2 – Analiza systemów klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów
Zadanie 2 ma na celu porównanie istniejących systemów klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów lasu, tj.:

• wyjaśnienie definicji i pojęć dotyczących kategoryzacji przyczyn powstawania pożarów,
• zidentyfikowanie różnic i podobieństw,
• wyjaśnienie procedur przystosowanych do klasyfikowania, wyznaczenie i rejestrowanie przyczyn,
• zaznaczenie słabych stron, niedociągnięć i ograniczeń w różnych podejściach do problemu.

Wynik będzie zawierał analizę różnych systemów.

Zadanie 3 – Propozycja ujednoliconego systemu klasyfikacji przyczyn powstawania pożarów dla Unii Europejskiej
Analizy różnych istniejących systemów w zadaniu 2 dostarczą pierwszej informacji o słabych stronach i niedociągnięciach systemów w każdym kraju.
Realizacja zadania 3 pozwoli na gruntowne zrozumienie przyczyn powstawania pożarów lasów w Europie, w celu zaproponowania zharmonizowanego planu klasyfikacji dla UE biorącej pod uwagę istniejące systemy klasyfikacyjne każdego kraju.
Celem zadnia 3 jest także opracowanie przystępnego sposobu przejścia krajów UE do nowego systemu.
Wynikiem realizacji zadania 3 będzie propozycja ujednoliconego systemu klasyfikacji wraz z szczegółowymi wytycznymi i studium wykonalności.

Wykonawcy projektu

Samodzielna Pracownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu
ul. Braci Leśnej 3, Sękocin Stary, 05-090 Raszyn
tel. 22 7150 402
fax. 22 7150 422
dr inż. Barbara Ubysz
dr inż. Józef Piwnicki
dr inż. Ryszard Szczygieł

Partnerzy