System wczesnego prognozowania i monitorowania utraty bioróżnorodności genetycznej głównych gatunkach lasotwórczych (DIVERSE_GENE_WATCH)

Opis projektu

Lasy są naszym skarbem, który powinniśmy przekazać następnym pokoleniom. Trwałość ekosystemów leśnych i ich odporność na wpływ niekorzystnych czynników jest zagrożona przez silną i skoordynowaną presję czynników stresowych związanych ze zmianami w środowisku i zmianami klimatu. Odporność lasów i zdolność do adaptacji w dużej mierze zależy od poziomu zmienności genetycznej głównych gatunków drzew leśnych. Nasze konsorcjum zamierza połączyć siły naukowców, instytucji sektorowych, właścicieli lasów oraz organizacji pozarządowych, aby stworzyć, przetestować i wdrożyć trwały, ponadnarodowy system monitoringu różnorodności genetycznej (GM), który pozwoli na skuteczne oszacowanie bioróżnorodności genetycznej oraz odpowiednio wczesne ostrzeganie przed jej spadkiem u wybranych głównych gatunków lasotwórczych w regionie Morza Bałtyckiego (BSR). Spośród kluczowych gatunków drzew dla ekosystemów leśnych regionu BSR do projektu wybrano: dąb szypułkowy (Quercus robur), świerk pospolity (Picea abies), lipę drobnolistną (Tilia cordata) oraz jesiona wyniosłego (Fraxinus excelsior). Gatunki te zostały wytypowane ze względu na ich znaczny wpływ na odporność i bioróżnorodność lasów BSR. Nasza sieć GM, poprzez współpracę międzynarodową, będzie wspierać transformację regionu BSR w odporny na zmiany klimatu obszar bogaty w lasy. Może to być kluczowa inicjatywa, która stanie się wzorcem dla podobnych sieci w Europie i ostatecznie doprowadzi do powstania paneuropejskiej sieci chroniącej zmienność genetyczną naszych lasów. Monitoring genetyczny (GM) opiera się na porównaniu różnorodności genetycznej między pokoleniami drzew. Taki system GM istnieje już w Europie południowej (LIFEGENMON).

System GM w każdym kraju będzie się składał z:

• sieci powierzchni monitoringowych dla wybranych gatunków drzew,
• metod GM opartych na genotypowaniu DNA, fenotypowaniu oraz teledetekcji,
• wspólnego planu działań na rzecz wzbogacenia różnorodności genetycznej w przypadku wykrycia jej spadku,
• propozycji krajowych regulacji prawnych umożliwiających wdrożenie GM.

Link do oficjalnej strony:
https://interreg-baltic.eu/project/DIVERSE_GENE_WATCH

Cele projektu

Celem projektu jest wdrożenie systemu monitoringu genetycznego GM w celu szybkiego zidentyfikowania spadku różnorodności genetycznej i umożliwienia szybkiej i skutecznej reakcji w przypadku wykrycia zagrożeń poprzez ochronę i wzbogacenie różnorodności genetycznej. Zachowanie dużego poziomu zróżnicowania genetycznego lasów znacznie zwiększyłoby odporność ekosystemów leśnych i wzmocniło zrównoważony rozwój krajów Regionu Morza Bałtyckiego. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez: (1) opracowanie ponadnarodowych strategii i wdrożenie systemu wczesnego prognozowania i monitorowania utraty bioróżnorodności genetycznej głównych gatunkach lasotwórczych, (2) przetestowanie zaprojektowanych działań w tzw. powierzchniach pilotażowych, (3) opracowanie protokołu działań monitoringowych i przygotowanie wstępnego porozumienie w celu wdrożenia systemu do praktyki wyciągniętych z działań pilotażowych. Poprzez wykorzystanie nowoczesnych metod analiz genetycznych i teledetekcji, nasz projekt odpowiada na zaproszenie programu do „wdrożenia cyfrowego monitorowania w celu szybkiego zidentyfikowania wyzwań i umożliwienia szybszego i skuteczniejszych reakcji, np. w dziedzinie różnorodności biologicznej i zmian klimatu”.

Charakterystyka projektu

Zakres uczestnictwa IBL

Instytut Badawczy Leśnictwa (IBL) jest partnerem w projekcie DIVERSE_GENE_WATCH, reprezentującym Polskę wśród 11 uczestniczących w projekcie partnerów, z siedmiu krajów rejonu Morza Bałtyckiego. Będziemy również współpracować z instytucjami krajowymi zaangażowanymi w ochronę leśnych zasobów genetycznych, właścicielami lasów i Lasami Państwowymi, w celu opracowania metod fenotypowania do zastosowana w GM. Instytut będzie uczestniczył w wdrożeniu wyników i działaniach pilotażowych polegających na wyznaczeniu powierzchni dla czterech wybranych gatunków w Polsce i przyczyni się do opracowania wytycznych technicznych dotyczących GM i ich prawnego wdrożenia w programach ochrony zasobów genetycznych. Instytut będzie uczestniczył w opracowaniu wstępnego porozumienia w celu wdrożenia wyników projektu do praktyki i projektu sformalizowania współpracy w zakresie monitorowania genetycznego (GM).

Wykonawcy projektu

Dr hab. Jan Kowalczyk (Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych)
Dr inż. Tomasz Wojda (Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych)
Dr hab. Szymon Jastrzębowski (Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych)

Partnerzy

Vytautas Magnus University  (VMU, Litwa)
Lithuanian State Forest Service (LRV, Litwa)
Agency for Renewable Resources (FNR, Niemcy)
Latvian State Forest Research Institute (SILAVA, Łotwa)
Estonian University of Life Sciences (Estonia)
Linnaeus University (LNU, Szwecja)
University of Copenhagen (UNIPD, Dania)
Forest Research Institute (IBL, Polska)
Latvia’s State Forests (LVM, Łotwa)
Association LithuaniaBIO (LithuaniaBIO, Litwa)
Estonian State Forest Management Centre (RMK, Estonia)