Problematyka deficytu natury leśnej w społeczeństwie polskim i austriackim – próba utworzenia kwestionariusza psychometrycznego definiującego Deficyt Natury Leśnej

 

Rodzaj projektu

Krajowy

Status projektu

Realizowany

Okres realizacji

10.01.2025 r. - 09.01.2028 r.

Nr umowy

UMO-2024/53/B/NZ9/02835

Źródło finansowania

Narodowe Centrum Nauki

Kwota finansowania

995 967 zł (w tym 879 742 zł dla IBL)

Beneficjent

Konsorcjum Instytutu Badawczego Leśnictwa, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Koordynator / komórka wiodąca

dr inż. Natalia Korcz (Zakład Geomatyki)

Kierownik projektu

dr inż. Natalia Korcz (Zakład Geomatyki w Instytucie Badawczym Leśnictwa)

Opis projektu

Zespół Deficytu Natury to termin bardzo popularny w świecie naukowym, zwłaszcza jeśli chodzi o szeroko rozumianą edukację ekologiczną (w tym edukację leśną), psychologię środowiskową i zrównoważony rozwój. Wskazuje przede wszystkim na oddalenie człowieka od natury. Termin ten nie jest terminem medycznym, ale odnosi się do poważnych zmian w psychice, problemach zdrowotnych i społecznych osób w każdym wieku. Głównymi przyczynami deficytu natury według literatury naukowej i popularnonaukowej są: wysoka urbanizacja miast, degradacja krajobrazów przyrodniczych, powszechna cyfryzacja, ograniczona aktywność na obszarach przyrodniczych, ograniczona ilość czasu wolnego wśród rodzin oraz niewystarczająca edukacja ekologiczna. Jak wynika z raportu PBS zleconego przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, w 2017 roku jedynie 19% respondentów wskazało, że raz w miesiącu odwiedza tereny leśne. Niepokojące są także dane dotyczące nieformalnej edukacji leśnej prowadzonej przez Lasy Państwowe. Doniesienia z działalności edukacyjnej Lasów Państwowych (2015-2020) wskazują na drastyczny spadek liczby jej uczestników po 2017 roku. Kolejnym bardzo istotnym aspektem jest fakt, że według „Forum Przeciw Depresji” na depresję choruje ponad 1,5 mln Polaków (m.in. dzieci) – to prawie tyle samo osób, ile mieszka w Warszawie. Niestety brak regularnego kontaktu z przyrodą odbija się negatywnie na naszym zdrowiu i relacjach społecznych na wielu płaszczyznach życia, w tym na podejmowanych przez nas decyzjach, także tych dotyczących środowiska.

Cele projektu

Celem projektu jest opracowanie Kwestionariusza Deficytu Przyrody Leśnej (Forest Nature Deficit Questionnaire – FNDQ), który umożliwi wszechstronną ocenę i analizę deficytu kontaktu z przyrodą leśną wśród Polaków. Projekt dąży do zbadania i zrozumienia wielowymiarowych uwarunkowań deficytu natury leśnej, uwzględniając psychologiczne, przyrodnicze, socjologiczne i zdrowotne czynniki wpływające na to zjawisko. W ramach prac naukowych zostaną dostarczone odpowiedzi na kluczowe pytania dotyczące charakterystyki deficytu lasu, jego przyczyn oraz potencjalnej uniwersalności tego problemu poza granicami Polski. Interdyscyplinarny zespół badaczy będzie także dążył do określenia skali tego zjawiska oraz do identyfikacji skutków dla społeczeństwa i jednostki.

Charakterystyka projektu

Projekt ma na celu opracowanie i walidację Kwestionariusza Deficytu Przyrody Leśnej (FNDQ), narzędzia diagnostycznego, które pozwoli określić skalę i charakter deficytu kontaktu z przyrodą leśną w Polsce. Badanie jest realizowane przez interdyscyplinarny zespół naukowców, który analizuje psychologiczne, przyrodnicze, socjologiczne i zdrowotne czynniki wpływające na to zjawisko.

W ramach projektu zostanie opracowany autorski kwestionariusz zgodny ze standardami psychologicznymi, który pozwoli zbadać, czy Polacy doświadczają deficytu natury leśnej. Analiza obejmie także cechy osobowości, takie jak neurotyczność, ekstrawersja, odporność psychiczną, poczucie satysfakcji z życia i subiektywne poczucie szczęścia. Ponadto, badania ilościowe przeprowadzone techniką CAWI na reprezentatywnej próbie Polaków i mieszkańców Austrii umożliwią ocenę częstotliwości wizyt w lesie, czynników demograficznych, zdrowotnych oraz poziomu aktywności fizycznej.

Celem projektu jest nie tylko diagnoza problemu, ale także dostarczenie wiedzy na temat potrzeb społeczeństwa w kontekście zrównoważonej turystyki, edukacji ekologicznej, zdrowia publicznego oraz komunikacji społecznej. Wyniki badań pozwolą opracować programy edukacyjne promujące kontakt z naturą, lepsze zrozumienie leśnictwa oraz poprawę jakości zdrowia fizycznego i psychicznego.

Zakres uczestnictwa IBL

Instytut Badawczy Leśnictwa jest Partnerem w konsorcjum powołanym do realizacji projektu.

Wykonawcy projektu

dr inż. Natalia Korcz
dr hab. Agnieszka Kamińska, prof. IBL

Partnerzy

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie – dr Agata Kobyłka Katedra Turystyki i Rekreacji,
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach – dr Ryszarda Ewa Bernacka – Pracownia Psychologii Zdrowia i Jakości Życia.

Współpraca z Uniwersytetem Przyrodniczym w Wiedniu, Austria.

Translate »