FIREPARADOX (6. PR)

Opis projektu

Projekt Zintegrowany (IP) realizowany w ramach 6. Programu Ramowego Badań i Rozwoju Technologicznego Unii Europejskiej, priorytet 6.3. Zmiany Globalne i Ekosystemy.

Cele projektu

Problematyka ochrony zasobów leśnych przed pożarami w Europie należy do istotnych zagadnień mających odzwierciedlenie w praktyce gospodarczej Unii Europejskiej. Znajduje to wyraz przede wszystkim w prawodawstwie unijnym, które reguluje sprawy związane z ochroną przeciwpożarową [np. rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady Forest Focus], oraz w finansowaniu wielu badań w tym zakresie.

Celem prac badawczych jest opis matematyczno-fizyczny procesu spalania w środowisku leśnym z praktycznym wykorzystaniem wyników badań w celu minimalizowania start popożarowych i celowego stosowania ognia w gospodarce leśnej. Jest nim również dostarczenie służbom leśnym i jednostkom gaśniczym bardziej dokładnych i efektywnych informacji o nagromadzonym materiale palnym do udoskonalania profilaktyki przeciwpożarowej, pozwalającym m.in. na precyzyjniejsze określenie ryzyka powstania pożaru i jego właściwej oceny służącej podniesieniu efektywności ochrony przeciwpożarowej.

Charakterystyka projektu

Pożary lasu są istotnym problemem dla wielu europejskich społeczeństw, gdyż zagrażają ludzkiemu życiu, środowisku naturalnemu i mieniu oraz negatywnie wpływają na niezagospodarowane tereny przylegające do miast. Z drugiej strony ludzie zawsze używali ognia jako narzędzia do regulowania natury, a tradycyjne użycie ognia jest znane w wielu regionach Europy. Zrozumienie tego paradoksu jest podstawą do znalezienia rozwiązań mogących znaleźć zastosowanie w zintegrowanej ochronie przeciwpożarowej lasu. To pojęcie wymaga rozważenia różnych aspektów użycia ognia, od jego stosowania w planowej praktyce zarządzania zasobami leśnymi (prescribed fire), powstawania i rozprzestrzeniania się naturalnych pożarów (wildfires) oraz do użycia ognia w zwalczaniu pożarów (suppression fire). Celowe wypalanie lub wykorzystywanie ognia do gaszenia pożarów zmierza do ograniczenia swobodnego rozwoju pożarów naturalnych (wildfires), poprzez kontrolowanie ich przestrzennego rozprzestrzeniania się, intensywności i prędkości. Jest to główny cel projektu dążącego do tworzenia naukowych i technologicznych podstaw dla nowych praktyk i polityk zintegrowanej ochrony przeciwpożarowej oraz w rozwijaniu strategii, w celu wdrożenia ich w Europie.

Projekt zawiera trzy główne dziedziny wzajemnie ze sobą powiązane, tj.: badania, rozwój i rozpowszechnianie. W badaniach projekt skupi się na poznaniu mechanizmów i modelowaniu procesów związanych z pożarem lasu, od fizyki do biologii i nauk społecznych. Będą wykorzystane metody eksperymentalne zarówno laboratoryjne, jaki i terenowe dotyczące zjawiska pożaru lasu, zebrana zaś naukowa i techniczna wiedza pozwoli na rozwój technologicznej platformy, która zintegruje model pożaru, czasową i przestrzenną zmienność leśnych materiałów palnych i warunków pogodowych oraz potencjalne związki ekologiczne i socjalno-ekonomiczne. Dokumentacja i demonstracyjne platformy będą również w szerokim zakresie wykorzystywane do rozpowszechniania, koncentrującego się na rozwoju strategii zmierzającej do podnoszenia świadomości społecznej, na szkoleniach akademickich i profesjonalnych, z wykorzystaniem nowych technologii komunikacyjnych, w tym internetu oraz do wprowadzania nowych praktyk, polityk i regulacji prawnych w ramach koncepcji zintegrowanej ochrony przeciwpożarowej.

Zakres uczestnictwa IBL

Samodzielna Pracownia Ochrony Przeciwpożarowej (SPOPL) IBL w ramach projektu FIRE PARADOX będzie prowadziła badania dotyczące wykorzystania ognia jako sposobu zwalczania naturalnych pożarów lasu i terenów niezagospodarowanych w warunkach krajowych. W tym celu konieczne będzie poznanie zjawiska pożarów kontrolowanych (doświadczalnych) dla typowych formacji materiałów leśnych oraz opis matematyczny tych pożarów. Stworzy to podstawy do opracowania zasad stosowania celowego wypalania w gaszeniu pożarów leśnych dla jednostek ratowniczych.

Zespół Samodzielnej Pracowni prowadzi prace w ramach 5 modułów w 7 zadaniach.

Moduł 3. Mechanizmy biologiczne
Zadanie (WP) 3.1. Prognozowanie powstawania pożarów i palności materiałów leśnych oraz zmian ich wilgotności w czasie
1. Badanie zmian kształtowania się wilgotności ściółki sosnowej (Pinus sylvestris L.) w zależności od czynników meteorologicznych i wieku drzewostanu.
2. Prognozowanie wilgotności ściółki sosnowej (Pinus sylvestris L.). Badania występowania pożarów w zależności od wilgotności ściółki sosnowej (Pinus sylvestris L.).
3. Określenie progowej wilgotności ściółki sosnowej (Pinus sylvestris L.) umożliwiającej inicjację pożaru.

Moduł 4. Nauki społeczne i humanistyczne
Zadanie (WP) 4.2. Ustalenie rodzajów przyczyn pożarów i ich wielkości w powiązaniu z czynnikiem ludzkim.
1. Przestrzenne i czasowe występowanie pożarów oraz ich przyczyny.
2. Podatność pożarowa typów siedliskowych lasu.
Zadanie (WP) 4.3. Określenie istniejących uwarunkowań powstawania pożarów i zbadanie możliwych zmian w przyszłości.
1. Analiza palności leśnych formacji roślinnych w Polsce uwzględniająca możliwość powstawania i rozprzestrzeniania się pożaru.
Zadanie (WP) 4.4. Ekonomiczna ocena skutków pożarów lasu i percepcji społecznej.
1. Ekonomiczne skutki pożarów lasu w Polsce.

Moduł 7. Ocena polityk i praktyk
Zadanie (WP) 7.2. Analiza skuteczności istniejących systemów wykrywania pożarów.
1. Inwentaryzacja, klasyfikacja i przestrzenne rozmieszczenie punktów obserwacji terenów leśnych.
2. Analiza efektywności istniejącego systemu wykrywania pożarów lasu i możliwości jego doskonalenia.

Moduł 8. Monitorowanie pożarów w czasie rzeczywistym i analiza pożarów
Zadanie (WP) 8.1. Europejskie polowe bazy monitorowania i analizy pożarów.
1. Uczestnictwo w pracach polowej bazy monitorowania i analiz pożarów.

Moduł 13. Integracja na rzecz rozwiązania „paradoksu pożaru”
Zadanie (WP) 13.2. Integracja w zakresie powstawania pożarów lasu.
1. Koordynacja prac badawczych dotyczących fazy swobodnego rozprzestrzeniania się pożaru do momentu podjęcia działań gaśniczych – wyniki seminarium.
2. Opracowanie zasad stosowania wypalania jako metody gaszenia pożaru lasu w Polsce.

Wykonawcy projektu

Samodzielna Pracownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu
ul. Braci Leśnej 3, Sękocin Stary, 05-090 Raszyn
tel. 22 7150 402
fax. 22 7150 422
dr inż. Barbara Ubysz

dr inż. Józef Piwnicki
dr inż. Ryszard Szczygieł
mgr inż. Mirosław Kwiatkowski

Partnerzy

* K – koordynator, P – partner